اگر روایت می‌گوید «مداد العلماء افضل من دماء الشهدا»، پس دلیل اینکه علما هم آرزوی شهادت دارند چیست؟ آیا بهتر نیست زنده بمانند و به تعلیم و تعلم بپردازند.

در تحقیقی که در منابع روایی و حدیثی انجام شده است، چنین روایتی وجود ندارد. عبارت «مدادالعلماء افضل من دماء الشهدا»، که برخی به اشتباه به عنوان روایت تلقی نموده اند، شباهت زیادی به روایتی دیگر دارد که امام صادق (ع) می‌فرمایند:
«إذا کان یوم القیامه جمع الله عزّ و جلّ الناس فى صعیدٍ واحدٍ و وضعت الموارین فتوزن دماء الشهدا مع مداد العلماء فیرحجّ مداد العلماء على دماء‌الشهداء؛ چون روز قیامت فرا رسد، خداوند اولین و آخرین مخلوقات را در یک سرزمین گرد مى آورد و ترازوها بر قرار مى گردد، سپس خون شهیدان با مرکب قلم عالمان سنجیده مى شود و این نتیجه به دست مى آید که مداد عالِمان از خون شهیدان سنگین تر است «
بنابر این از نظر محتوایی این دو روایت شباهتی به هم نداشته و این حدیث شریف در صدد بیان این نیست که بگوید مداد علما بر خون شهدا برتری دارد. بلکه از این حدیث شریف استفاده مى شود که مرکب قلم عالِم با خون شهیدى که در راه خدا مى جنگد در روز قیامت وقتى با هم سنجیده مى شود، مرکّب قلم عالِمان سنگین تر مى باشد.
از روایت فوق دو برداشت می‌توان داشت:
یکی اینکه منظور از سنگینی آن باشد، که همواره در راستای هدایت بشر، مداد علما بیشتر به کار رفته تا خون شهدا. چرا که همیشه علم و فرهنگ برای هدایت بشر به کار آمده و حتی شهدا نیز در مکتب علما پرورش یافته اند. این برداشت، به معنای برتری قلم عالمان بر خون شهیدان نیست. بلکه صرفاً تحلیلی از وضعیت دنیاست که حضرت می‌فرماید: قلم بیشتر از خون به کار می‌رفته است.
اما قرائت دیگر آن است که بگوییم در ترازوی ارزش سنجی، مداد علما برتری دارد. مطابق این برداشت می‌توان گفت پس مداد علما بر خون شهدا برتری دارد.
اما اگر فرض را هم بر قرائت دوم بگذاریمف باز هم دلیل نمی شود که عالمان و امامان، از خداوند طلب شهادت نداشته باشند. شهادت برترین نحوه موت است چنانچه امیر المومنین علیه السلام فرمودند:» ایها الناس ان الموت لا یفوته المقیم و لایعجزه الهارب لیس عن الموت محیص و من لم یمت یقتل و ان افضل الموت القتل، والذی نفسی بیده لالف ضربه بالسیف اهون علی من می‌ته علی فراش؛ ای مردم همانا ایستادگان و فراریان را از مرگ گریزی نیست و هر کس به مرگ طبیعی نمیرد کشته می‌شود و شهادت بهترین مرگ است و سوگند به خدایی که جانم در دست اوست، هزار ضربه شمشیر آسانتر است بر من از مرگ در بستر.
اهل بیت و علما از خداند می‌خواهند زندگی خود را در راه هدایت بشر و مرگ خود را به بهترین گونه که شهادت است قرار دهد. چنانچه می‌خوانیم: «الهم الجعل محیای محیا محمد و آل محمد و مماتی ممات محمد و آل محمد «