برای پاسخ به سوال فوق ابتدا باید به چند مسئله از رساله عملیه مراجع توجه کنیم:
جهاد بر دو قسم ابتدایی و دفاعی تقسیم می‌شود:
جهاد ابتدایی به معنای جنگ با مشرکان و کفار برای دعوت آنان به اسلام و توحید و برقراری عدالت است.در این نوع از جهاد، که مسلمانان آغازگر نبردند، هدف، از بین بردن سیطره کفر و فراهم آوردن امکان گسترش دین الاهی است.
به نظر مشهور در فقه اسلامی، جهاد ابتدایی با فراهم آمدن شرایط آن واجب کفایی است؛ بدین معنا که تا زمان نیاز جبهه نبرد به نیرو، بر همه واجدان شرایط واجب است در آن حضور یابند و با حضور نیرو به مقدار کفایت، جهاد بر دیگران واجب نخواهد بود ،. مگر آنکه امام علیه السّلام حاکم به دلایل خاصی افراد معینی را فرا بخواند، که در این صورت حضور آنان واجب عینی خواهد بود. پس از حضور در صحنه جنگ و رویارویی دو طرف، جهاد واجب عینی است و انصراف از آن حرام است.
وجوب جهاد ابتدایی منوط به تحقق این شرایط است: بلوغ، عقل، آزاد بودن (حریت)، مرد بودن و معذور نبودن.
بنابر این، جهاد ابتدایی بر نابالغ، دیوانه، برده، زن، پیر مرد و معذور از شرکت در امر جهاد، مانند کور، زمین گیر نقص عضو و بیمار ناتوان از سوار شدن بر مرکب و دویدن و همچنین فقیر ناتوان از تأمین مخارج خانواده خویش و نیز هزینه‌های راه و تهیه سلاح، واجب نیست.
امام خمینی نیز می‌فرمایند:
در اسلام دو گونه جنگ است كه يكي را جهاد مي گويند و آن كشور گيري است، با شرط هايي كه براي آن شده است، و ديگري جنگ براي استقلال كشور و دفع اجانب از آن است. جهاد كه عبارت از كشور گيري و فتح ممالك است، پس از آن است كه دولت اسلامي با وجود امام يا به امر امام تشكيل شود و در اين صورت اسلام بر تمام مردان كه به حد بلوغ رسيده باشند و افتاده و عاجز نباشند و مملوك، كه از افراد اجانب است، نباشند؛ واجب كرده است كه براي كشورگيري حاضر شوند.. .
و اما قسم دوم از جنگ اسلامي كه به نام دفاع اسم برده شده و آن جنگيدن براي حفظ استقلال كشور و دفاع از اجانب است، به هيچ وجه مشروط به وجود امام يا نائب امام نيست و كسي ازمجتهدين نگفته كه دفاع را بايد با امام يا جانشين آن كرد، بلكه بر تمام افراد توده واجب است به حكم اسلام از كشور اسلامي حفاظت كنند و استقلال آن را پا برجا نمايند.
جهاد دفاعی:
جهاد دفاعی عبارت است از پیکار با هدف دفاع از اسلام و سرزمین‌های اسلامی در برابر دشمن مهاجمی که اساس اسلام را تهدید می‌‌کند یا قصد استیلا بر سرزمین‌های اسلامی و ناموس و اموال مسلمانان و یا کشتن گروهی از مسلمانان را دارد.
حضرت امام خمینی می‌فرمایند:
اگر دشمن بر بلاد مسلمانان و سرحدات آن هجوم نمايد، واجب است بر جميع مسلمانان دفاع از آن به هر وسيلهاى كه امكان داشته باشد، از بذل جان و مال. و در اين امر احتياج به اذن حاكم شرع نيست.
مقام معظم رهبری نیز می‌فرمایند:
دفاع از اسلام و مسلمين واجب است و متوقف بر اذن والدين نيست، ولى در عين حال سزاوار است که انسان تا مى تواند رضايت آنان را جلب کند.
اجبار به جهاد:
در جهاد دفاعى در صورتى كه به مقدار كافى نيرو براى دفاع بسيج نشوند، حاكم اسلامى مىتواند به اجبار و حتى تنبيه افراد آنان را به حضور در ميدان دفاع حاضر كنند ».مسلمانى» بلكه «شهروندى» در يك نظام حكومتى، وظايفى را بر عهده انسان مىنهد . صاحب رياض در حمله روس ها به ايران اين فتوا را صادر كرده و علت آن را چنين تشريح مىكند: «اين حادثه عظمى كه در اين بلاد روى داده، حادثهاى است كه اگر چاره آن نشود خوف ها از عاقبت آن حاصل است . . . بلكه رفته رفته اساس اسلام بى نظام خواهد شد .» ايشان درادامه تشويق و ترغيب مردم به حضور در ميدان و يارى دين خدا و رسول خدا را وظيفه علما مىشمارد.
نتیجه گیری:
با توجه به آنچه در بالا ذکر شد، اگر منظور پرسشگر از واژه¬ی جهاد، جهاد ابتدایی باشد، در این مورد چند فرض قابل تصور است، اگر تعداد افرادی که برای جهاد حضور دارند، کافی باشد، از سایرین ساقط است و اگر به حد کفایت نباشد، باز باید ببینیم می‌زان فقر و نیازمندی مالی این فرد به چه می‌زان است. اگر انسان فقیری و مستضعفی است، مطابق احکام جهاد، از این فرد ساقط است. اما اگر صرفاً یک نوع دشواری و سختی متوجه خانواده وی می‌شود، این مسئله غیر قابل احتراز بوده و مانع از وجوب جهاد نمی شود.
اما در جهاد ابتدایی، دفاع بر همه مردم در هر قدر توان لازم و واجب است. مگر اینکه افراد به کفایت در جهاد حاضر شده و نیازی به حضور این شخص نباشد. هرچند همین فرد نیز نباید به حد بضاعت خود برای تقویت جبهه مسلمین تلاش کند.
شما میتوانید این مطلب را از طریق شبکه های اجتماعی زیر به اشتراک بگذارید.